اولین روز ماه مهر در فرهنگ ایرانی به روزی تبدیل شده است که خاطرات زیادی را برای افراد مختلف در ذهنشان تداعی می‌کند. روزی که سرآغاز چالش‌های زیادی در دوره‌های مختلف زندگی بوده است. اگر پای صحبت‌های افراد مختلف بنشینید، هرکدام خاطرات زیادی را از اول مهر و شروع فصل درس و دانشگاه دارند که برای شما تعریف کنند. به همین ترتیب، اول مهر می‌تواند شروع زیبا و در عین حال چالش برانگیز کودکان، نوجوانان و جوانان باشد. روزی که شور و اشتیاق فراوانی را در افراد مختلف ایجاد می‌کند. از کودکان محصل گرفته تا پدر و مادرهایی که فرزندانشان را باید برای شروع فصل جدید درس و دانش آماده کنند.
اهمیت ماه مهر از نظر فرهنگی
در فرهنگ و سنت ایرانی ماه مهر و به طور خاص اولین روز آن نشانگر سرآغاز فصلی نو برای کسب دانش و علم و پیشرفت علمی و فرهنگی دانش‌آموزان و دانشجویان بوده و هست. اهمیت وجود علم و دانش در زندگی افراد را از آنجایی می‌توان دریافت که هرساله در مدت سه الی چهار ماه تعطیلات بعد از دوره‌ی تحصیلی، با کمترین فاصله برنامه‌ریزی‌ها برای شروع فصل جدید کسب علم و دانش شروع می‌شود. هم دانش پذیران و هم عوامل اجرایی مراکز علمی مانند مدارس و دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های مختلف، تمام تمرکز خود را به شروع فصل جدید کسب علم و دانش می‌دهند که در رأس آن ماه مهر است. از این رو برای رسیدن ماه مهر اتفاقات خاص و ویژه‌ای تدارک دیده و حتی در اولین روز بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در سراسر کشور، جشن گرفته می‌شود.
چالش‌های بازگشایی مدارس در سال‌های اخیر
در سال‌های اخیر کشور ما با چالش‌های مختلفی روبرو بوده است که به هر ترتیب از آنها عبور کرده و وجود این چالش‌ها نتوانسته است به مانعی برای برگزاری اتفاقات فرهنگی و مناسبتی کشور تبدیل شود. یکی از سخت‌ترین این چالش‌ها همه گیری ویروس کرونا در کشور بوده است که باعث تعطیلی سراسری کشور شد. اما این تعطیلی‌ها نتوانست به مانعی برای فعالیت مدارس و دانشگاه‌ها تبدیل شود. در مدت همه گیری ویروس کرونا، مدارس و دانشگاه‌ها و حتی کلاس‌های خصوصی به روش غیر حضوری و آنلاین به کار خود ادامه داند که در ابتدا با چالش‌های زیادی روبرو شد اما در کمترین زمان راه‌های مناسبی برای برگزاری بهتر این کلاس‌ها به وجود آمد که بسیاری از این راهکارها حاصل تلاش و کار شبانه‌روزی افراد مختلف در حوزه آموزش بوده است.
نقش والدین در آماده‌سازی دانش‌آموزان
والدین نقش اساسی و بسیار مهمی در آماده سازی دانش آموزان برای شروع سال تحصیلی جدید دارند. ایفای این نقش از سوی والدین بسیار با اهمیت و تأثیرگذار خواهد بود. آماده سازی دانش آموزان و دانشجویان چه از لحاظ ذهنی و چه از لحاظ تأمین وسایل و تجهیزات مورد نیاز آنان، باعث می‌شود شروع فصل جدید از سوی دانش آموزان به مراتب آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر باشد. همچنین در ماه‌های دوری از فضای درسی و آموزشی، والدین می‌توانند با مدیریت زمان کودکان و نوجوانان و استفاده‌ی بهینه از فضا و تجهیزات منزل، آمادگی آنها را برای شروع فصل جدید کسب علم و دانش حفظ کنند. تهیه‌ی وسایل و تجهیزاتی مانند میز و صندلی آموزشی و یا نیمکت دانش آموزی که برای استفاده در فضای منزل طراحی و تولید شده است، می‌تواند به دانش آموزان در راستای حفظ آمادگی ذهنی آنها کمک شایانی داشته باشد.
تأثیرات ذهنی بازگشایی مدارس بر دانش‌آموزان
بازگشایی مدارس در اول مهر به طور خاص برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی می‌تواند هم تلخ و هم شیرین باشد. دوری از فضای خانه و خانواده و قرار گرفتن در چارچوب قوانین مدرسه، می‌تواند برای برخی کودکان چالش برانگیز باشد. از طرفی فضای شاد و نشاط‌آور مدرسه و پیدا کردن دوستان جدید و یادگیری علم و فنون مختلف می‌تواند جذاب و هیجان انگیز باشد. در این بخش نیز حضور والدین در کنار دانش آموزان می‌تواند در اول مهر، حس خوبی به آنان تزریق کرده و مانع ایجاد استرس و نگرانی‌های به‌وجود آمده در آنها باشد.
اهمیت زیرساخت مدارس در ایران
فرارسیدن اول مهر و شروع مدارس باعث می‌شود تعداد زیادی از دانش آموزان و دانشجویان با برگشت به فضاهای آموزشی، به وسایل و تجهیزات آموزشی احتیاج پیدا کنند. وجود زیرساخت‌ها و تجهیزات آموزشی مناسب می‌تواند به ارتقاء سطح آموزشی فضاهای آموزشی کمک شایانی کند. وسایل و تجهیزاتی مانند میز و نیمکت دانش آموزی، صندلی امتحانی، تخته‌های سیاه و سفید آموزشی، سیستم‌های صوتی و تصویری که طی چند سال اخیر به تجهیزات مدارس اضافه شده‌اند و تخته‌های هوشمند و سیستم‌های رایانه‌ای، از مواردی هستند که وجود هرچه بیشتر و با کیفیت‌تر آنها در فضای آموزشی، به بیشتر شدن بازدهی آن فضاها کمک خواهد کرد. از این رو از مدیران و دست‌اندکاران فضاهای آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها انتظار می‌رود هرساله و قبل از فرارسیدن روزهای ابتدایی ماه مهر، نسبت به خرید و نوسازی فضاهای آموزشی و تجهیزات آن اقدام کنند.
نقش فناوری در آموزش و پرورش مدرن
همانطور که در بالا گفته شد وجود تجهیزاتی مانند تخته‌های هوشمند و سیستم‌های رایانه‌ای مانند لپ‌تاپ و تبلت به جزء لاینفک و ضروری فضاهای آموزشی بدل شده است. با پیشرفت علم و ظهور پدیده‌ای به نام هوش مصنوعی در طی سال‌های اخیر، سیستم‌های آموزشی فقط از طریق استفاده از اینترنت و هوش مصنوعی و فضاهای ارتباطی همگانی تکامل پیدا می‌کند. در نتیجه مدارس ایران نیز باید به سمت هوشمند شدن و استفاده از تجهیزات مدرن و جدید سوق داده شوند.
چگونگی آماده سازی دانش آموزان برای سال تحصیلی جدید
اول مهر و شروع سال تحصیلی جدید همواره چالش‌های خاص خود را داشته است. تعداد زیادی از دانش آموزان پس از دوری چند ماهه از فضای آموزشی، به سختی می‌توانند خود را برای فضای آموزشی جدید آماده کنند. این وظیفه‌ی خطیر به عهده والدین دانش آموزان است. والدین عزیز باید از طریق روش‌های روانشناسی مختلف و همچنین حمایت‌های روحی و عاطفی از دانش آموزان، آنان را برای شروع سال تحصیلی جدید آماده کنند. همچنین استفاده از کلاس‌های فوق برنامه در فصل تابستان نیز راهکاری است که هم به شکوفایی استعدادهای کودکان کمک می‌کند و هم باعث می‌شود آنها از فضای آموزشی دور نمانده و به راحتی آماده‌ی شروع فصل جدید و اول مهر باشند.
